imalat sırası:

* Projelendirme,
* Hammadde seçimi,
* Döküm,
* Kaba tornalama,
* Ham dişlinin malafaya alıştırılması,
* Hassa tornalama işlemi yapılması , vida delikleri delinmesi,
* Diş açma işlemi yapılması,
* Çapakların alınması,
* Sementasyon işlemi yapılması,
* Vida açılacak kısımların vidasının açılması,
* Su verme,
* Taşlanacak yerlerin taşlanması,
* Alıştırma yapılması.

İmalat sırasının açıklamaları :

a- Projelendirme : Dişli çarkın kullanılacağı yerdeki işlevine göre diş sayısı , diş profili , dişli malzemesi , ilettiği hareket , ilettiği kuvvet ve dişli üzerine gelen kuvvet genliği göz önüne alınarak dişli boyutlandırılır. Bu boyutlandırmaya göre dişlinin imlat resmi çizilir.

b- Hammadde seçimi : Mukavemet koşullarına göre en ideal malzeme seçimi yapılır. Elimizdeki spiral dişli çark için en uygun malzeme %0.1 ~ %0.17 C oranına sahip 14NiCr14’tür.

c- Dökme : Seçilen malzeme istenilen parçanın boyutlarına göre hazırlanan yaş kum kalıbı içerisine dökülür. Yaş kum kalıbının seçilmesinin nedeni , seri üretime uygun olması ve basit oluşudur. Yaş kum kalıpta dökülen parçanın yüzeyi pürüzlüdür yani daha sonra tekrar işlenmesi gerekir bu nedenle parça kum kalıpta toleranslı bir şekilde dökülür. Genelde uygulanan yöntem , dökülmüş haldeki ham dişlinin herhangi bir döküm tesisine siparişle ürettirilmesidir.

ç - Kaba tornalama : Sıcak şekillendirmeden çıkan dişli malzemesi bir universal tornada , dişlinin gerçek ölçülerinden 0.5 ~ 1 mm arasında pay bırakarak kaba olarak şekillendrilir.

d- Ham dişlinin malafaya alıştırılması: Ortası delik olarak dökülen dişli malzemesi , kaba tornalama sırasında malzemenin üzerindeki curuflar alınıp , malafa ölçüsüne yakın bir delik ölçüsüne kadar işlenir. Dişli malzemesi daha sonra delik işleme aparatları takılmış universal tornada , diş açma tezgahının malafası ile kaygan geçme olacak şekilde alıştırılır.

e- Hassas tornalama : Kaba tornalamada bırakılan 0.5 ~ 1 mm arasındaki pay alınarak dişli malzemesi istenilen boyutlara getirilir. Spiral dişli çarkın arka yüzüne , çalışacağı yere sabitleyebilmek için radyal matkabın döner tablasına bağlanarak 36º aralıklarla Ø8 mm’lik delik matkap ile delinir.

f- Diş açma : Diş açma işlemi malzemenin çalışma ve dayanım koşullarına göre çeşitli yöntemler ile yapılır. Bu yöntemlerin başlıcaları Gleason İmalat Metodu , Oerlikon Spiromatik Metodu , Fiat İmalat Metodu , Gleason- Epicurve İmalat Metodu , Klingelnberg İmalat Metodu’dur. Bu yöntemler ileriki konularda ayrıntılı olarak açılacaktır.

g- Çapak alma : Diş açıldıktan sonra diş yüzeyinin kenarlarında ince metal artıkları oluşur , bu metal artıklarına çapak denir. Çapakların , parçanın çalışması esnasında arızalara ve/veya aksaklıklara neden olmaması için bunların titizlikle alınması gereklidir. Bu çapaklar diş kenarlarına ince pahlar kırılarak giderilir.

h- Sementasyon işlemi : Elimizdeki malzemenin karbon oranı %0.10 ~ %0.17 arasında olduğundan malzemeye sementasyon ile yüzey sertleştirme işlemi uygulanması gerekir. Karbürizasyon olarak da adlandırılan karbonca zenginleştirme , malzemeyi karbon verici sementasyon maddesinin içinde 880ºC ~ 980ºC arasındaki bir sıcaklıkta birkaç saat tavlamak sureti ile sağlanır. Böylece karbon, sertleştirilecek yüzey tabakasının içine emdirilmiş olur.

1- Vida açma : Daha önce açılan vida deliklerine radyal matkap ile seri olarak M10 diş açılır.

2- Su verme : Elimizdeki malzemenin çalışma koşulları altında daha iyi bir performans gösterebilmesi için mekanik-teknolojik özelliklerinin iyileştirilmesi gerekir. Bu da su verme işlemi ile olur. Tavlama aşamasında erişilen yapı , aşırı doymuş hale gelen karışık kristal yapı meydana gelecek şekilde su ve yağ içinde sertleştirilmek sureti ile sabitleştirilir. İş parçasına su verilmez ve bilhakis yavaşça soğutulursa alışım elemanları (sertleştiriciler) tekrar kaba bir yapıya ayrılır. Bu nedenle su verme işlemi yapılır.

3- Taşlanacak yerlerin taşlanması : Dişlilerin sertleştirilmesi sırasındaki deformasyonlar nedeni ile diş profillerinde bazı hatalar meydana gelir. Bu hatalar kendilerini çalışma esnasında gürültü yapmak sureti ile belli ederler. Bu sebepten sertleştirmeden sonra dişliler yuvarlanma metodu ile taşlanır.

4- Alıştırma : Ayna dişliler kendileri ile eş çalışacak olan pinyon dişliler ile birlikte üretilirler. Alıştırma işlemi sırasında bu ayna ve pinyon dişliler beraber çalıştırılarak birbirlerine tam uyumlu olması sağlanır. Bu işlem sırasında belirli bir süre pinyon dişli ayna dişliyi , bir süre ise ayna dişli pinyon dişliyi çalıştırır. Alıştırma işleminden sonra beraber çalışan ayna ve pinyon dişlilere birer numara verilir. Bunun nedeni bir aynanın sadece kendisi ile beraber alıştırıldığı pinyon ile çalışabilmesidir.